Đạo Đức Kinh — Chương 74
Sự tự nhiên của sinh tử
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 74
- Mã Vương Đôi: Thuộc 德經, tiếp sau chương 73。
II. Nguyên văn Hán cổ
III. Bản dịch Việt
Dân không sợ chết — lấy chết mà dọa, được gì？
Nếu khiến dân biết sợ chết, mà vẫn có kẻ làm ác， thì ta có thể bắt và giết kẻ ấy — ai dám nữa？
Xưa nay, luôn có người chuyên trách giết (司殺)。
Kẻ tự thay người chuyên trách ấy mà giết， khác nào thay thợ mộc lớn mà chặt gỗ。 Thay thợ lớn mà chặt — ít ai không làm tổn tay mình。
IV. Chú giải
- “司殺”: người giữ luật tự nhiên — Đạo hoặc Trời, chứ không phải người thế gian。
- “代司殺者”: kẻ tự cho mình quyền định đoạt sinh tử — trái với Đạo。
- “大匠”: thợ lớn — ẩn dụ cho Đạo, vận hành tự nhiên và chính xác。
- “傷其手”: người thay Trời hành phạt, tất tự hại mình。
V. Khái quát ý nghĩa
- Sinh tử vốn có luật tự nhiên。
- Ai can thiệp vào vòng đó — sẽ tự tổn。
- Người hiểu Đạo không cưỡng, không lấy hình phạt làm gốc。
Tinh yếu: Trời có luật sinh tử；người không nên thay Trời hành phạt。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Thợ lớn chặt gỗ | Tự nhiên khéo léo | Mỗi người nên làm đúng vai, không tranh quyền với tự nhiên |
| Không lấy chết dọa | Quản bằng đức | Dùng đức cảm hóa hơn là dùng hình phạt |
| Thay Trời hành phạt | Hại mình | Can thiệp thô bạo vào quy luật, kết cục tự chuốc thương tổn |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
-
Nhầm: Đạo phản đối trừng phạt。 Gỡ: Không phủ nhận luật thưởng phạt, chỉ dạy không dùng cực đoan hay thay Đạo để hành hình。
-
Nhầm: Không can thiệp nghĩa là mặc kệ。 Gỡ: Là biết chừng mực, hành đúng vai, để Trời tự vận hành。