Đạo Đức Kinh — Chương 71
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 71
- Mã Vương Đôi: Thuộc 德經, tiếp sau chương 70。
II. Nguyên văn Hán cổ
III. Bản dịch Việt
Biết rằng mình chưa biết — đó là cao。 Không biết mà tưởng mình biết — đó là bệnh。
Chỉ ai biết bệnh ấy là bệnh，mới khỏi bệnh。 Bậc Thánh không bệnh，vì biết bệnh là bệnh，nên không bệnh。
IV. Chú giải
- “知不知，上”: biết rằng không biết – trí tuệ khiêm hạ。
- “不知知，病”: không biết mà tưởng biết – gốc của sai lầm。
- “病病”: biết cái bệnh của mình – tự giác, nên khỏi。
- “聖人不病”: Thánh nhân không cố tỏ ra biết – vì vậy không mắc ngã mạn。
V. Khái quát ý nghĩa
- Tri thức thật bắt đầu từ khiêm hạ。
- Nhận ra giới hạn của mình là khởi đầu của minh triết。
- Bậc trí không tự mãn, nên không sai；người mê tưởng biết, nên tự lạc。
Tinh yếu: Biết mình chưa biết — đó mới thật là biết。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Biết không biết | Khiêm hạ là trí | Luôn mở lòng học hỏi, không khép lại trong “ta đã biết” |
| Nhận bệnh để khỏi bệnh | Tự tỉnh | Nhìn thẳng lỗi mình để không lặp lại |
| Thánh không bệnh | Bình tâm | Giữ tâm trong, không cố chứng tỏ, tránh ngã mạn tri thức |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
-
Nhầm: Không biết nghĩa là ngu。 Gỡ: Thật biết luôn bắt đầu từ chỗ không-biết, vì đó là mở cửa để học。
-
Nhầm: Thánh nhân biết hết。 Gỡ: Thánh nhân chỉ không cố chấp, nên luôn học, nên không lạc。