Đạo Đức Kinh — Chương 69
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 69
- Mã Vương Đôi: Thuộc 德經, tiếp sau chương 68。
II. Nguyên văn Hán cổ
III. Bản dịch Việt
Dùng binh có lời rằng: Ta không dám làm chủ, mà làm khách； Không dám tiến một tấc, mà lùi một thước。
Ấy gọi là: đi mà như không đi； Vung tay mà không có cánh tay； Đối địch mà như không có địch； Cầm binh mà như không có binh。
Họa lớn không gì hơn khinh địch； Khinh địch ắt gần mất bảo vật。 Bởi vậy, khi hai bên cân bằng， Kẻ biết thương (哀者) ắt là kẻ thắng。
IV. Chú giải
- “為主 / 為客”: chủ là người tấn công, khách là người ứng biến；Thánh nhân chọn làm khách – không chủ động tranh。
- “退尺”: lùi để tránh va；mềm để tồn。
- “行無行”: tiến mà như không tiến – động trong tĩnh。
- “輕敵”: khinh địch – nguồn gốc của họa。
- “吾寶”: báu vật của Đạo – tức Từ, Kiệm, Khiêm。
- “哀者勝”: kẻ có lòng thương, không vì giết mà đánh – ắt thắng。
V. Khái quát ý nghĩa
- Đạo của chiến thắng là không tranh；đạo của tồn tại là biết lui。
- Người biết sợ, biết thương – giữ tâm khiêm hạ – mới thật mạnh。
- Thắng lớn không nhờ hung hăng, mà nhờ lòng từ và sự tĩnh。
Tinh yếu: Lùi để thắng；thương để mạnh；tĩnh để toàn。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Lùi một thước | Nhường để thắng | Khi gặp xung đột, lùi một bước để thấy toàn cục |
| Không khinh địch | Khiêm để an | Tôn trọng mọi đối thủ, không xem thường người nhỏ |
| Thương mà thắng | Từ sinh dũng | Hành động từ lòng thương, không từ hận, mới bền lâu |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
-
Nhầm: Lùi là yếu。 Gỡ: Lùi để giữ thế；chủ động lui là cao trí。
-
Nhầm: Từ bi không hợp trong tranh đấu。 Gỡ: Chính lòng từ giúp giữ tỉnh táo, tránh mù quáng。