Đạo Đức Kinh — Chương 64
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 64
- Mã Vương Đôi: Thuộc 德經, tiếp sau chương 63。
II. Nguyên văn Hán cổ
其安易持,其未兆易謀,其脆易泮,其微易散。 為之於未有,治之於未亂。 合抱之木,生於毫末; 九層之臺,起於累土; 千里之行,始於足下。
為者敗之,執者失之。 是以聖人無為,故無敗;無執,故無失。 民之從事,常於幾成而敗之。 慎終如始,則無敗事。
是以聖人欲不欲,不貴難得之貨,學不學,復衆人之所過; 以輔萬物之自然,而不敢為。
其安易持,其未兆易謀,其脆易泮,其微易散。 為之於未有,治之於未亂。 合抱之木,生於毫末; 九層之臺,起於累土; 千里之行,始於足下。
為者敗之,執者失之。 是以聖人無為,故無敗;無執,故無失。 民之從事,常於幾成而敗之。 慎終如始,則無敗事。
是以聖人欲不欲,不貴難得之貨,學不學,復衆人之所過; 以輔萬物之自然,而不敢為。
- Hai bản thống nhất, chỉ sai biệt nhỏ về ngữ dấu。
- Chủ đề: Giữ trước khi loạn, làm từ khi chưa có – hành vô hành。
III. Bản dịch Việt
Cái yên thì dễ giữ; Cái chưa hiện thì dễ mưu; Cái giòn thì dễ vỡ; Cái nhỏ thì dễ tan。
Làm khi chưa có;trị khi chưa loạn。 Cây to ôm được sinh từ mầm nhỏ; Đài chín tầng khởi từ nắm đất; Đường ngàn dặm bắt đầu từ bước chân。
Làm thì hỏng;nắm thì mất。 Bởi thế Thánh nhân không làm nên chẳng hỏng; Không nắm nên chẳng mất。
Người đời thường hỏng khi gần thành。 Nếu giữ cuối như đầu thì chẳng hỏng việc。
Bởi vậy Thánh nhân không ham欲; Không quý của khó得; Học điều không học; Sửa điều người vượt quá。
Thuận tự nhiên mà giúp vạn vật; Không dám cưỡng hành。
IV. Chú giải
- “為之於未有,治之於未亂”: hành động sớm, phòng trước khi rối – trị ở gốc, không ở ngọn。
- “合抱之木…”: mọi việc lớn bắt đầu từ nhỏ;dấu hiệu Đạo về tự nhiên và kiên nhẫn。
- “為者敗之”: càng cưỡng, càng hỏng;vì hành trái tự nhiên。
- “慎終如始”: giữ tâm ban đầu đến cuối cùng – bền và trọn。
- “欲不欲”: không để dục vọng dẫn dắt; “學不學”: bỏ lối học cầu danh, trở về giản dị。
V. Khái quát ý nghĩa
- Mọi việc phải làm từ khi còn dễ, trị từ khi chưa loạn。
- Giữ đầu như cuối, thì không thất bại。
- Thánh nhân hành thuận tự nhiên, không ham, không cưỡng。
Tinh yếu: Phòng trước khi loạn;giữ đầu như cuối;làm ít mà bền。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Mầm cây nhỏ | Việc lớn từ nhỏ | Hành động sớm, xử lý vấn đề khi còn dễ |
| Giữ đầu như cuối | Kiên định, bền tâm | Giữ tinh thần khởi đầu đến trọn vẹn |
| Không ham欲 | Tĩnh, giản | Bớt dục vọng, thuận theo tự nhiên |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
-
Nhầm: Không làm = thụ động。 Gỡ: Là hành động sớm, nhẹ và thuận – làm mà không cưỡng。
-
Nhầm: “Học không học” là chối bỏ tri thức。 Gỡ: Là bỏ lối học cầu danh, giữ trí sáng và tâm đơn。