Đạo Đức Kinh — Chương 63
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 63
- Mã Vương Đôi: Thuộc 德經, tiếp sau chương 62。
II. Nguyên văn Hán cổ
為無為,事無事,味無味。 大小多少,報怨以德。 圖難於其易,為大於其細。 天下難事,必作於易; 天下大事,必作於細。 是以聖人終不為大,故能成其大。
夫輕諾必寡信,多易必多難。 是以聖人猶難之,故終無難。
為無為,事無事,味無味。 大小多少,報怨以德。 圖難於其易,為大於其細。 天下難事,必作於易; 天下大事,必作於細。 是以聖人終不為大,故能成其大。
夫輕諾必寡信,多易必多難。 是以聖人猶難之,故終無難。
III. Bản dịch Việt
Làm mà như không làm; Lo mà như không lo; Nếm mà như không nếm。
Đối lớn nhỏ, nhiều ít – đều lấy đức mà báo oán。 Thấy khó ngay từ chỗ dễ; Làm lớn bắt đầu từ chỗ nhỏ。 Việc khó trong thiên hạ, đều do dễ mà khởi; Việc lớn trong thiên hạ, đều do nhỏ mà thành。
Cho nên bậc Thánh không làm điều lớn,nên mới thành lớn。
Người dễ hứa thì ít được tin; Người xem việc dễ thì việc thường hóa khó。 Vì thế, bậc Thánh coi mọi việc đều khó,nên chẳng có việc gì khó。
IV. Chú giải
- “為無為”: làm mà không cưỡng – thuận tự nhiên, hành động không mang tâm chấp。
- “報怨以德”: lấy đức đáp oán – hóa giải, không trả thù。
- “圖難於其易,為大於其細”: lo việc khó ngay khi còn dễ, bắt đầu từ điều nhỏ。
- “終不為大”: không cố làm việc lớn – vì không chấp lớn, nên mới thành lớn。
- “輕諾寡信,多易多難”: coi nhẹ lời hứa thì mất tín;coi việc dễ thì gặp khó。
V. Khái quát ý nghĩa
- Hành vô hành – hành động thuận tự nhiên, không cưỡng ép。
- Lấy đức hóa oán, lấy nhỏ tích lớn。
- Bậc trí không khinh suất – vì coi khó, nên không vướng khó。
Tinh yếu: Làm ít mà trúng;thấy khó để dễ;không chấp lớn mà thành lớn。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Làm mà không làm | Hành động tự nhiên | Làm việc với tâm tĩnh, không phô trương |
| Báo oán bằng đức | Hóa giải, không đối kháng | Dùng thiện ý thay hơn thua để giữ hòa khí |
| Bắt đầu từ nhỏ | Tích tiểu thành đại | Làm việc lớn bằng từng bước chắc chắn |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
-
Nhầm: “Vô vi” là không làm gì。 Gỡ: Là làm thuận, không cưỡng;hành mà như không hành。
-
Nhầm: “Không làm điều lớn” là thiếu chí。 Gỡ: Là không chấp lớn nhỏ;làm đúng tự nhiên, ắt nên。