Đạo Đức Kinh — Chương 55
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 55
- Mã Vương Đôi: Thuộc 德經, tiếp sau chương 54。
II. Nguyên văn Hán cổ
含德之厚,比於赤子。 蜂蠆虺蛇不螫,猛獸不據,攫鳥不搏。 骨弱筋柔而握固;未知牝牡之合而全作,精之至也。 終日號而不嗄,和之至也。
知和曰常,知常曰明,益生曰祥,心使氣曰強。 物壯則老,是謂不道,不道早已。
含德之厚,比於赤子。 蜂蠆虺蛇不螫,猛獸不據,攫鳥不搏。 骨弱筋柔而握固;未知牝牡之合而全作,精之至也。 終日號而不嗄,和之至也。
知和曰常,知常曰明,益生曰祥,心使氣曰強。 物壯則老,是謂不道,不道早已。
III. Bản dịch Việt
Người dày Đức, giống như trẻ sơ sinh。 Ong rắn chẳng đốt,thú dữ chẳng vồ,chim săn chẳng mổ。 Xương yếu gân mềm mà nắm vẫn chắc。 Chưa biết âm dương hợp mà tinh tràn đầy。 Suốt ngày khóc chẳng khản tiếng — đó là hòa cực。
Biết hòa là thường,biết thường là sáng。 Thêm sống là điềm lành,dùng tâm sai khí là cứng cưỡng。 Vật mạnh rồi tất già — ấy là trái Đạo,trái Đạo thì chóng tàn。
IV. Chú giải
-
“Người dày Đức như trẻ sơ sinh”: Đức sâu khiến tâm thuần khiết, không toan tính — nên trời đất và muôn vật đều không hại。
-
“Chưa biết âm dương hợp mà tinh tràn đầy”: tượng trưng cho sự toàn vẹn tự nhiên, không bị dục vọng chi phối。
-
“Suốt ngày khóc mà không khản”: hơi thở thuận, khí hòa — đó là biểu hiện của sự điều hòa nội tại。
-
“Biết hòa là thường, biết thường là sáng”: người hiểu quy luật tự nhiên (hòa, mềm, thuận) là người sáng trí。
-
“Vật mạnh rồi tất già”: cực thịnh là khởi suy;cái cưỡng là trái Đạo, nên chóng tàn。
V. Khái quát ý nghĩa
- Đức sâu thì tâm thuần;tâm thuần thì không hại。
- Hòa là gốc của bền;cưỡng là nguồn của tàn。
- Biết thuận theo Đạo, giữ hòa trong tâm, thì không gì tổn hại。
Tinh yếu: Giữ tâm hồn nhiên, thuận hòa — ấy là Đức hòa cùng Đạo, bền vững mà vô hại。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Trẻ sơ sinh | Thuần và hòa | Giữ tâm tự nhiên, không toan tính |
| Không khản tiếng | Sức bền từ hòa khí | Làm việc bền bỉ, không gượng, giữ nhịp tự nhiên |
| Vật mạnh rồi tàn | Cưỡng thì suy | Khi đạt đỉnh, biết lui — đó là khôn ngoan của Đạo |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
-
Nhầm: “Như trẻ sơ sinh” là yếu đuối。 Gỡ: Là thuần và mạnh mẽ theo cách tự nhiên, không đối kháng。
-
Nhầm: “Không hại, không bị hại” là phép thần kỳ。 Gỡ: Là biểu tượng của năng lượng hài hòa — khi tâm không gây xung đột, ngoại cảnh cũng thuận theo。