Đạo Đức Kinh — Chương 19
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 19
- Mã Vương Đôi: Thuộc 道經, tiếp sau chương 18.
II. Nguyên văn Hán cổ
- 「棄智」 (WB) ⇆ 「棄知」 (帛): trí/tri, ý gần giống.
- 「孝慈」 (WB) ⇆ 「孝子」 (帛): bản WB nói “hiếu và từ”, bản MWD nói “người con hiếu”.
- 「文不足」 (WB) ⇆ 「文不當」 (MWD): bản WB nói “văn không đủ”, bản MWD nói “văn không hợp”, ý đều là hình thức không đủ để giải quyết.
III. Bản dịch Việt
Bỏ thánh, bỏ trí, dân lợi gấp trăm; Bỏ nhân, bỏ nghĩa, dân lại hiếu từ; Bỏ khéo, bỏ lợi, trộm cướp không có. Ba điều này, chỉ dựa vào lời nói thì chưa đủ, nên cần có chỗ nương tựa: Thấy sự mộc mạc, ôm lấy chất phác, bớt riêng tư, ít ham muốn。
IV. Chú giải
- “Bỏ thánh, bỏ trí”: không đề cao trí khôn giả tạo, dân sẽ lợi thật.
- “Bỏ nhân, bỏ nghĩa”: khi không phô trương nhân nghĩa, con người trở lại với hiếu từ tự nhiên.
- “Bỏ khéo, bỏ lợi”: không chạy theo mánh khéo và lợi lộc → trộm cướp tự mất.
- “Ba điều này”: chỉ nói suông chưa đủ, phải có gốc: sống chất phác, ít tư lợi, ít dục vọng.
V. Khái quát ý nghĩa
- Hình thức nhân nghĩa, trí khôn, khéo lợi… chỉ là giả lập khi mất Đạo.
- Trở lại chất phác, giản dị, tự nhiên mới là gốc của trị thế.
Tinh yếu: Muốn xã hội yên, phải trở về mộc mạc, chất phác, ít ham muốn。
VI. Bài học ứng dụng
| Hiện tượng | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Thánh trí | Trí giả tạo gây hại | Không chạy theo mánh lới, giữ chân thành |
| Nhân nghĩa phô trương | Che lấp bất hòa | Xây gốc đạo đức trong gia đình, xã hội |
| Khéo lợi | Lợi lộc sinh trộm cướp | Sống giản dị, không khuyến khích tham lợi |
| Ôm chất phác | Gốc trị thế | Quản lý công bằng, bớt dục vọng, ít tư lợi |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
- Nhầm: Bỏ hết thánh, trí, nhân, nghĩa. Gỡ: Ý là bỏ sự giả tạo phô trương, không phải bỏ đạo đức thật.
- Nhầm: Ít dục vọng = không phấn đấu. Gỡ: Là giữ nhu cầu vừa phải, không tham vô độ.