Đạo Đức Kinh — Chương 12
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 12
- Mã Vương Đôi: Thuộc 道經, tiếp sau chương 11.
II. Nguyên văn Hán cổ
- 「畋獵」 (WB) ⇆ 「田獵」 (帛): đều nghĩa là săn bắn.
- 「心發狂」 (WB) ⇆ 「心狂」 (帛): ý nghĩa tương tự, chỉ lòng người loạn.
III. Bản dịch Việt
Năm sắc khiến mắt loạn mù; Năm âm khiến tai ù điếc; Năm vị khiến lưỡi dở dại; Đua ngựa, săn bắn khiến lòng người cuồng; Của hiếm khó được khiến việc làm hỏng. Bởi vậy, thánh nhân lo cho cái bụng, không chạy theo con mắt — bỏ cái kia, lấy cái này。
IV. Chú giải
- Năm sắc / năm âm / năm vị: cái đẹp, cái hay, cái ngon — quá độ sẽ làm giác quan mê loạn, không còn sáng suốt.
- Đua săn: trò vui cực độ, kích thích → làm lòng người cuồng si.
- Của hiếm: càng ham muốn thì càng gây rối loạn xã hội, nảy sinh tranh đoạt.
- Thánh nhân: chăm lo cái bụng (nhu cầu thật sự, sự sống) chứ không chạy theo mắt (ảo vọng, phù hoa).
V. Khái quát ý nghĩa
- Quá độ trong hưởng thụ giác quan → mê loạn.
- Tham cầu của hiếm → hỏng hành vi.
- Bậc trí chọn giản dị: lo cái cần, bỏ cái thừa.
Tinh yếu: Giữ sự giản dị, lo cái cần cho đời sống — hơn là chạy theo phù hoa kích thích。
VI. Bài học ứng dụng
| Hiện tượng | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Năm sắc | Quá nhiều kích thích thị giác → mệt mỏi | Giữ tối giản, tránh sa đà hình thức |
| Năm âm | Quá nhiều tiếng động → tai loạn | Chọn nhạc, âm thanh vừa phải, giữ tĩnh lặng |
| Năm vị | Ăn uống cầu kỳ → hỏng vị giác | Ăn đủ chất, không chạy theo cao lương mỹ vị |
| Đua săn | Vui quá độ → mất lý trí | Giữ chừng mực trong giải trí, không quá đà |
| Của hiếm | Tham hiếm → tranh đoạt | Không chạy theo hàng hiếm, giữ an bình |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
- Nhầm: Chương này cấm cái đẹp, âm nhạc, món ngon. Gỡ: Không phải cấm, mà là cảnh báo lạm dụng, quá độ → mất quân bình.
- Nhầm: “Lo cho cái bụng” = chỉ lo vật chất. Gỡ: Ý là lo nhu cầu thiết yếu, nền tảng; không phải chạy theo hư vinh.