Keyboard shortcuts

Press ← or → to navigate between chapters

Press S or / to search in the book

Press ? to show this help

Press Esc to hide this help

Đạo Đức Kinh — Chương 1

Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)

I. Đối chiếu bản gốc

  • Vương Bật: Chương 1 (開篇)
  • Mã Vương Đôi: Thuộc 道經 (trong帛書, “德經 → 道經” và không chia 81 chương). Đoạn tương ứng mở đầu 道經。

II. Nguyên văn Hán cổ

王弼本 (Ch.1)

道可道，非常道。名可名，非常名。 無名天地之始；有名萬物之母。 故常無，欲以觀其妙；常有，欲以觀其徼。 此兩者，同出而異名，同謂之玄。 玄之又玄，衆妙之門。

帛書 (甲/乙)

道可道也，非恆道也。名可名也，非恆名也。 無名萬物之始也；有名萬物之母也。 恆無欲也，以觀其眇；恆有欲也，以觀其所噭（或作「徼」）。 兩者同出，異名同謂，玄之又玄，眾妙之門。

Dị văn nổi bật

  • 「常」 ⇆ 「恆」；「妙」 ⇆ 「眇」；「徼」 ⇆ 「所噭」。
  • 帛書 thêm nhiều助詞「也」, nhấn sắc thái khẳng định.
  • 「天地之始」 (WB) ⇆ 「萬物之始」 (帛): dời trọng tâm từ vũ trụ sang vạn vật.

III. Bản dịch Việt

Vương Bật

Đạo có thể nói ra thì không phải Đạo thường hằng; tên có thể gọi thì không phải tên thường hằng。 Vô danh là đầu mối trời đất; hữu danh là mẹ của muôn vật。 Thường vô → để xem cái diệu; thường hữu → để xem cái ranh。 Hai cái cùng nguồn, khác tên, gọi là huyền。 Huyền lại càng huyền — cửa của mọi điều mầu nhiệm。

Mã Vương Đôi

Đạo có thể nói ấy không phải Đạo hằng; tên có thể gọi ấy không phải tên hằng。 Vô danh là khởi đầu muôn vật; hữu danh là mẹ của muôn vật。 Hằng vô dục → thấy cái vi tế; hằng hữu dục → thấy cái hiển nơi ranh。 Hai cái cùng phát xuất, khác tên mà cùng gọi là huyền。 Huyền lại huyền — cửa của các điều vi diệu。

IV. So sánh dị bản

Khác biệt chính

  • 「天地之始」 (WB) → nhấn vũ trụ bao quát ⇆ 「萬物之始」 (帛) → nhấn sinh thành cụ thể.
  • 「妙」 (mầu nhiệm) ⇆ 「眇」 (vi tế, nhỏ bé khó thấy).
  • 「徼 / 所噭」: hiểu như ranh giới, nơi hiển lộ giữa hữu–vô.

V. Khái quát ý nghĩa

Cốt lõi

  • Danh ngôn, khái niệm chỉ là nhãn tạm; Đạo vượt ngoài nhãn.
  • Hai cách nhìn: vô dục → thấy vi tế bên trong; hữu dục → thấy biểu hiện ở rìa.
  • Thực hành: biết vận dụng cả hai chế độ quan sát.

Tinh yếu: Đừng chấp chữ; đổi góc nhìn để thấy cả “bên trong” lẫn “biểu hiện”。

VI. Phân tích & Ứng dụng

A. Giải nghĩa ngôn từ

Giải nghĩa

  1. Mọi định nghĩa chỉ là cái khung tạm.
  2. Trước khi đặt tên, thực tại đã vận hành.
  3. Hai chế độ quan sát: buông dục → thấy cấu trúc sâu; giữ dục → thấy biểu hiện ở rìa.
  4. Hai góc nhìn cùng nguồn, bổ trợ cho nhau.

B. Liên hệ thực tiễn

Minh họa đời thường

  • Chẩn bệnh: vô dục → xét căn nguyên; hữu dục → xét chỉ số, kết quả.
  • Quản trị: vô dục → nhìn dòng chảy tổng thể; hữu dục → theo dõi KPI, dashboard.
  • Học tập: vô dục → cho phép tò mò, tìm ý sâu; hữu dục → đặt mục tiêu, deadline để ra sản phẩm.

C. Ngộ nhận & Gỡ giải

Ngộ nhận thường gặp

  • Nhầm: “Không cần khái niệm, cứ mơ hồ。” Gỡ: Phải biết lúc không chấp nhãn để thấy gốc, lúc cần nhãn để hành xử.

  • Nhầm: “Vô dục = không muốn gì。” Gỡ: Là không bị ham muốn chi phối khi quan sát, chứ không phải sống vô mục tiêu.

D. Thực hành ứng dụng

Ứng dụng gợi ý

  1. Dừng 1 phút, hít thở sâu, tạm gác mong muốn → vô dục.
  2. Quan sát: bên trong vấn đề có cấu trúc gì?
  3. Quay lại mục tiêu cụ thể → chọn 1–2 chỉ báo hành động; rồi lặp chu kỳ.

VII. Kết luận

Kết tinh

Luân phiên giữa nhìn sâu (vô dục) và nhìn mép (hữu dục) — đó là “cửa” mở ra huyền diệu của Đạo trong công việc và đời sống。