Đạo Đức Kinh — Chương 66
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 66
- Mã Vương Đôi: Thuộc 德經, tiếp sau chương 65。
II. Nguyên văn Hán cổ
III. Bản dịch Việt
Sông biển sở dĩ làm vua trăm suối,vì biết ở chỗ thấp。 Cho nên bậc Thánh muốn ở trên dân,ắt phải khiêm lời mà ở dưới。 Muốn đi trước dân,ắt phải lùi thân mà ở sau。
Bởi vậy Thánh nhân ở trên mà dân không nặng; Ở trước mà dân không hại。 Thiên hạ vui lòng tôn mà chẳng chán。
Vì không tranh,nên không ai có thể tranh cùng。
IV. Chú giải
- “江海為百谷王”: sông biển làm vua trăm suối – nhờ ở thấp, dung nạp mọi nguồn。
- “以其善下之”: thiện ở dưới – biết hạ mình để chứa, không cao để ép。
- “欲上民,必以言下之”: lãnh đạo muốn được tôn, phải biết khiêm。
- “不爭”: không tranh giành vị thế, nên tự được tôn。
V. Khái quát ý nghĩa
- Kẻ thật lớn là kẻ biết ở dưới – khiêm để dẫn。
- Lãnh đạo thuận Đạo: lùi để tiến, thấp để cao。
- Không tranh mà thắng, không cầu mà được – ấy là đạo của nước và của người。
Tinh yếu: Nước ở dưới mà thắng trên;khiêm là gốc của lớn。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Sông biển | Thấp mà dung nạp | Người lãnh đạo khiêm hạ, biết lắng nghe và tiếp nhận mọi nguồn lực |
| Ở sau mà dẫn trước | Lùi để tiến | Đặt lợi ích tập thể lên trước bản thân |
| Không tranh mà thắng | Tự nhiên mà tôn | Khiêm tốn, không phô trương, để người khác tự kính |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
-
Nhầm: Ở dưới là yếu kém。 Gỡ: Là ở vị trí đón nhận – nơi nước tụ về, sức mạnh của bao dung。
-
Nhầm: Không tranh là thụ động。 Gỡ: Là biết dừng trước thắng bại – giữ tâm yên, để người tự theo。