Đạo Đức Kinh — Chương 61
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 61
- Mã Vương Đôi: Thuộc 德經, tiếp sau chương 60。
II. Nguyên văn Hán cổ
大國者下流,天下之交,天下之牝。 牝常以靜勝牡,以靜為下。 故大國以下小國,則取小國; 小國以下大國,則取大國。 故或下以取,或下而取。 大國不過欲兼畜人,小國不過欲入事人, 夫兩者各得其所欲,故大者宜為下。
- Hai bản tương đồng, Mã Vương Đôi giản lược một số từ, không đổi ý。
- Chủ đề xuyên suốt: “Nước lớn ở chỗ thấp”。
III. Bản dịch Việt
Nước lớn là dòng chảy thấp,là chỗ giao của thiên hạ,là cái Mẹ của thiên hạ。 Cái Mẹ thường lấy tĩnh mà thắng cái Đực,lấy ở dưới mà làm chủ。 Cho nên nước lớn hạ mình với nước nhỏ thì giữ được nước nhỏ; Nước nhỏ hạ mình với nước lớn thì được nước lớn。 Một bên hạ để giữ,một bên hạ để được。
Nước lớn muốn bao dung dân; Nước nhỏ muốn phụng sự người。 Hai bên cùng đạt điều mình muốn, nên nước lớn ở dưới là phải。
IV. Chú giải
- “下流”: chỗ thấp – nơi mọi nước đều chảy về;ẩn dụ cho vị trí khiêm hạ。
- “牝”: cái mẹ, cái mềm – tượng trưng cho âm, cho sức mạnh của tĩnh。
- “以靜勝牡”: mềm thắng cứng, tĩnh thắng động。
- “下以取 / 下而取”: hạ mình mà đạt được – lấy nhu thắng cường。
V. Khái quát ý nghĩa
- Nước lớn ở chỗ thấp – hạ mình để dung chứa, không tranh mà được。
- Mềm thắng cứng, tĩnh thắng động – đạo của bền lâu。
- Khi đôi bên cùng thuận, cả lớn lẫn nhỏ đều đạt điều mình muốn。
Tinh yếu: Giữ vị trí thấp – bao dung thiên hạ;hạ mình mà thành lớn。
VI. Bài học ứng dụng
| Hình ảnh | Bài học | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Dòng sông | Thấp mà nhận nước | Người lãnh đạo biết lắng nghe, dung chứa nhiều ý kiến |
| Cái mẹ | Mềm mà thắng cứng | Giữ tĩnh lặng trong tranh luận, mềm để dẫn dắt |
| Hạ mà được | Khiêm để thành | Ở dưới mà nâng người lên, được lòng dân và sự kính trọng |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
-
Nhầm: Hạ mình là yếu hèn。 Gỡ: Hạ là vị trí của bao dung, của người nắm gốc。
-
Nhầm: Mềm là không có sức。 Gỡ: Mềm là sức mạnh của tĩnh – âm thắng dương, nước chảy mà đá mòn。