Keyboard shortcuts

Press ← or → to navigate between chapters

Press S or / to search in the book

Press ? to show this help

Press Esc to hide this help

Đạo Đức Kinh — Chương 34

Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)

I. Đối chiếu bản gốc

  • Vương Bật: Chương 34
  • Mã Vương Đôi: Thuộc 道經, tiếp sau chương 33。

II. Nguyên văn Hán cổ

Note

大道泛兮，其可左右。 萬物恃之以生而不辭，功成而不名有。 衣養萬物而不為主，常無欲，可名於小； 萬物歸焉而不為主，可名為大。 以其終不自為大，故能成其大。

Note

大道氾兮，其可左右。 萬物恃之以生而不辭，功成而不名有。 衣養萬物而不為主。 常無欲，可名於小； 萬物歸焉而不為主，可名為大。 以其終不自為大，故能成其大。

Note

  • Hai bản thống nhất về ý, chỉ khác chữ "泛 / 氾" – đều nghĩa là tràn khắp, lan rộng.

III. Bản dịch Việt

Note

Đạo lớn lan khắp, đi về mọi hướng. Muôn vật nương vào đó mà sống, mà Đạo chẳng hề nói lời giúp đỡ. Công thành mà không nhận mình là có công. Đạo nuôi dưỡng vạn vật mà không làm chủ. Không mong cầu nên có thể gọi là nhỏ; Vạn vật quy về mà không làm chủ, nên có thể gọi là lớn. Vì Đạo chẳng bao giờ tự cho mình là lớn, nên mới thành ra thật lớn。

IV. Chú giải

Note

  • “Đạo lớn lan khắp”: Đạo như không khí – vô hình, nhưng ở khắp nơi; ta sống trong đó mà ít khi nhận ra.

  • “Muôn vật nương vào mà sống”: mọi sự sinh trưởng – từ cây, gió, mưa, người – đều nhờ quy luật tự nhiên của Đạo mà vận hành. 👉 Giống như điện trong nhà: ta chỉ thấy ánh sáng, không thấy dòng điện, nhưng nó hiện hữu trong mọi thứ.

  • “Công thành mà không nhận”: Đạo giúp muôn vật thành tựu, nhưng chẳng đòi tên gọi. Như người làm việc thiện âm thầm, không chờ được khen.

  • “Không mong cầu nên nhỏ”: nhỏ ở đây là khiêm, là không tranh. Nhỏ mà không yếu, vì nó chứa được tất cả.

  • “Vạn vật quy về mà không làm chủ”: Đạo bao dung, tiếp nhận mọi thứ mà không sở hữu chúng. Như biển lớn nhận trăm sông, nhưng chẳng hề chiếm đoạt dòng nào.

  • “Không tự cho là lớn, nên thành lớn thật”: người càng khiêm thì càng sâu. Như bóng của núi – càng cao, bóng càng phủ rộng, nhưng núi chẳng bao giờ nói về bóng của mình.

V. Khái quát ý nghĩa

Note

  • Đạo bao la, nuôi dưỡng muôn vật mà không chiếm hữu.
  • Khiêm nhường là sức mạnh thật sự.
  • Càng không nhận, càng lớn lao.

Tinh yếu: Đạo nuôi vạn vật mà không đòi công; khiêm nhường chính là gốc của vĩ đại。

VI. Bài học ứng dụng

Hình ảnhBài họcỨng dụng
Đạo như không khíÂm thầm mà nuôi dưỡngLàm điều tốt không cần ai biết, vẫn có giá trị
Công thành không nhậnKhiêm mà bềnHoàn thành việc rồi lặng lẽ lui, để người khác tỏa sáng
Biển nhận trăm sôngBao dung thì lớnBiết lắng nghe, dung hòa mọi khác biệt
Không tự cho là lớnKhiêm là vĩ đạiLãnh đạo hay người học đều nên giữ tâm hạ mình

VII. Ngộ nhận & Gỡ giải

Note

  • Nhầm: Khiêm nhường là hạ thấp bản thân. Gỡ: Khiêm không phải yếu, mà là sức mạnh tĩnh – làm mà không phô.

  • Nhầm: “Không làm chủ” = thiếu trách nhiệm. Gỡ: Đạo không can thiệp, nhưng điều hòa tự nhiên – đó mới là cao nhất của lãnh đạo và nuôi dưỡng.

VIII. Kết luận

Note

Chương 34 dạy: Đạo bao la, nuôi dưỡng mà không chiếm hữu, thành công mà không đòi công. Ai giữ được tâm như Đạo – làm mà không tự cho là lớn – thì sức ảnh hưởng sẽ tự nhiên lan tỏa, như hơi thở vô hình của trời đất。