Đạo Đức Kinh — Chương 7
Đối chiếu bản Vương Bật (王弼本) và Mã Vương Đôi (帛書 甲/乙)
I. Đối chiếu bản gốc
- Vương Bật: Chương 7
- Mã Vương Đôi: Thuộc 道經, tiếp sau chương 6.
II. Nguyên văn Hán cổ
- 帛書 có câu nghi vấn: 「非以其無私邪？」 (há chẳng vì không tư riêng ư?) thay vì trần thuật 「以其無私」。
- Các chữ còn lại cơ bản thống nhất (chỉ khác tiểu tự/thuật ngữ trợ từ), ý không đổi.
III. Bản dịch Việt
Trời dài lâu, đất bền vững. Sở dĩ trời đất lâu bền là vì không sống cho riêng mình, nên mới có thể lâu dài. Bởi vậy, bậc thánh nhường thân mình ra sau mà lại đứng trước; đặt mình ra ngoài mà thân vẫn còn. Chính vì không tư riêng, nên rốt cuộc lại thành tựu được điều riêng (cái cần thành của mình).
IV. Chú giải
- Mặt trời chiếu cho muôn loài, không chỉ vì một nơi.
- Sông chảy ra biển, tưới mát ruộng đồng, không giữ nước cho riêng mình.
- Bài học: cái gì không ôm về cho bản thân thì lại tồn tại bền lâu.
- Người lãnh đạo tốt thường nhường công cho đội ngũ, nhận phần khó về mình → lòng người tự theo.
- Trong gia đình, ai biết nhường nhịn thì lại giữ được hòa khí và tiếng nói trọng lượng.
- Quy luật: khi bớt vị kỷ, ta lại được nâng lên một cách tự nhiên.
V. Khái quát ý nghĩa
- Lâu bền đến từ vô tư (không chỉ vì mình).
- Nhường vị, ẩn mình → lại thành trước; không chấp cái tôi → lại giữ được mình.
Tinh yếu: Bớt tư riêng thì bền lâu; nhường sau mà tự đứng trước。
VI. Bài học ứng dụng
| Tình huống | Cách làm theo Đạo | Kết quả |
|---|---|---|
| Lãnh đạo nhóm | Chia công cho đội, nhận trách nhiệm về mình | Uy tín tăng, đội gắn kết, bền lâu |
| Hợp tác công việc | Ưu tiên mục tiêu chung hơn lợi ích riêng | Dự án trôi chảy, cơ hội tự đến |
| Gia đình – bạn bè | Nhường nhịn điều nhỏ, giữ hòa khí | Quan hệ ấm bền, tiếng nói có trọng lượng |
| Phát triển bản thân | Không chăm chăm “thành tích của tôi” | Học hỏi sâu hơn, trưởng thành tự nhiên |
VII. Ngộ nhận & Gỡ giải
- Nhầm: “Không tư riêng” = bỏ mặc bản thân. Gỡ: Là không vị kỷ, chứ không bỏ nhu cầu chính đáng. Chăm việc chung trước, lợi ích riêng tự được bảo toàn.
- Nhầm: “Nhường sau” = yếu đuối. Gỡ: Đó là sức mạnh của khiêm nhường và tầm nhìn dài hạn.